در این مقاله، با انواع تجهیزات و شیشه‌آلات آزمایشگاهی آشنا خواهید شد. اگرچه بیشتر موارد معرفی‌شده به دسته شیشه‌آلات تعلق دارند، برخی از تجهیزات آزمایشگاهی دیگر نیز در اینجا معرفی می‌شوند.
با راشا زیست همراه باشید…
قیف
قیف وسیله‌ای شیشه‌ای، پلاستیکی و … برای انتقال مایعات از ظرفی به ظرف دیگر است و در صاف کردن نیز کاربرد دارد.
لوازم و شیشه آلات آزمایشگاهی
قیف بوخنر
نوعی قیف آزمایشگاهی که برای فیلتراسیون تحت فشار استفاده می‌شود.
لوله آزمایش
لوله‌ای برای نگهداری و گرم‌کردن محلول‌ها و مایعات که نباید بیش از یک‌سوم ظرفیت آن را در هنگام گرم‌کردن پر کرد. ته گرد آن باعث مقاومت بیشتر در برابر گرمای مستقیم می‌شود.
برس لوله یا لوله‌شور
برسی برای شست‌وشو و تمیزکردن دیواره داخلی لوله‌های آزمایش. برس را داخل لوله قرار داده و می‌چرخانند تا دیواره‌ها پاک شود.
جا لوله آزمایش
وسیله‌ای چوبی، پلاستیکی یا فلزی که برای نگهداری لوله‌های آزمایش به کار می‌رود.
لوله‌گیر
وسیله‌ای فلزی یا چوبی برای نگه‌داشتن لوله آزمایش هنگام گرم‌کردن (لوله‌گیر فلزی) یا گرفتن آن (لوله‌گیر چوبی).
لوازم و شیشه آلات آزمایشگاهی
لیوان آزمایشگاهی (بشر)
بشرهای آزمایشگاهی در دو نوع شیشه‌ای و پلاستیکی موجود هستند. این ابزار برای برداشتن حجم معینی از مایعات، گرم‌کردن محلول‌ها، تهیه و حل کردن مواد و انتقال محلول‌ها استفاده می‌شود. بشرها در حجم‌های مختلفی مانند 250 سی‌سی، 600 سی‌سی، 1000 سی‌سی و … موجودند و برای تبخیر، گرم‌کردن و صاف کردن محلول‌ها نیز کاربرد دارند.
با توجه به حجم مورد نظر، بشر را روی سه‌پایه و توری نسوز قرار می‌دهند تا فرآیندهای آزمایشگاهی با دقت و ایمنی بیشتری انجام شود.
بشر مدرج کوتاه
نوعی لیوان آزمایشگاهی که برای اندازه‌گیری حجم‌های مختلف مایعات استفاده می‌شود.
ارلن مایر
این ظرف مخروطی شکل برای گرم کردن و نگهداری محلول‌ها و مایعات و هم‌زدن مخلوط‌ها کاربرد دارد. ارلن مایر در حجم‌های مختلف مانند 250 سی‌سی، 600 سی‌سی و 1000 سی‌سی موجود است.
قیف جداکننده (دکانتور)
قیف جداکننده برای جداسازی مایعات مخلوط‌نشدنی مانند آب و نفت استفاده می‌شود. این ابزار دارای شیر تفلون یا شیشه‌ای و درب پلاستیکی است.
شیشه‌ی ساعت
این وسیله برای تبخیر سریع مایعات و محلول‌ها به کار می‌رود.
بوته چینی
بوته چینی یا فلزی برای سوزاندن یا ذوب کردن مواد استفاده می‌شود. بوته را با انبر یا پنس بوته برداشته و روی سه‌پایه و مثلث نسوز قرار می‌دهند.
دسیکاتور (خشک‌کن)
این وسیله برای خشک کردن مواد و جلوگیری از جذب گازها استفاده می‌شود.
کپسول چینی
کپسول چینی برای تبخیر سریع محلول‌ها و ذوب کردن مواد استفاده می‌شود.
چراغ گازی (چراغ بونزن)
این چراغ به نام مخترع آن بونزن، نامگذاری شده است. دارای دریچه‌ی هوایی است که هنگام عدم استفاده باید بسته شود تا شعله زردرنگ و سردتر شده و به راحتی دیده شود.
لوازم و شیشه آلات آزمایشگاهی
چراغ الکلی
گاهی به جای چراغ گازی استفاده می‌شود. پیش از استفاده، باید فتیله را تا حدی بیرون کشید تا بخارهای الکل خارج شود و از انفجار جلوگیری گردد.
قاشقک (اسپاتول-کاردک)
این وسیله چینی یا فلزی شبیه به قاشق، برای برداشتن و انتقال مواد جامد از یک ظرف به ظرف دیگر استفاده می‌شود.
آبفشان
این ظرف حاوی آب مقطر برای شستشوی رسوب یا اضافه کردن آب مقطر به کار می‌رود.
همزن شیشه‌ای
میله‌ی شیشه‌ای توپر برای مخلوط کردن محلول‌ها و یکنواخت کردن گرمای یک محل استفاده می‌شود.
هاون چینی
برای له کردن و ساییدن مواد استفاده می‌شود. نباید دسته‌ی هاون را به کف هاون کوبید.
لوازم و شیشه آلات آزمایشگاهی
بورت
یکی از لوازم آزمایشگاهی است که برای اندازه‌گیری و برداشتن حجم معینی از مایعات به کار می‌رود. بورت شیردار متداول‌ترین نوع آن است و بر اساس میلی‌لیتر درجه‌بندی شده است؛ صفر آن در بالا و 100 در پایین قرار دارد.
بورت دیجیتال مدل dTrite کمپانی Dlab
این بورت دیجیتال با مخزن سفید یا رنگی و شیرهای تفلونی یا شیشه‌ای کلاس A طراحی شده است، که دقت و قابلیت اطمینان بالایی را در اندازه‌گیری حجم مایعات فراهم می‌کند.
بالن ته گرد
از این بالن برای جوشاندن و تقطیر مایعات، و همچنین تعیین چگالی گازها استفاده می‌شود. این بالن‌ها در حجم‌های مختلف مانند 250 سی‌سی، 600 سی‌سی و 1000 سی‌سی موجود هستند.
بالن ته صاف
این نوع بالن بیشتر برای نگهداری مواد کاربرد دارد و مشابه ارلن مایر عمل می‌کند. حجم‌های رایج آن شامل 250 سی‌سی، 600 سی‌سی و 1000 سی‌سی است.
بالن تقطیر (بالن با لوله کناری)
این بالن، نوعی بالن ته گرد با لوله جانبی است که برای خروج گازها در فرآیندهای جوشاندن و تقطیر استفاده می‌شود.
بالن حجم سنجی (بالن ژوژه)
بالن ژوژه برای رقیق کردن محلول‌ها و تهیه محلول‌های استاندارد استفاده می‌شود. بر روی گردن باریک آن یک خط نشانه‌ی حلقوی وجود دارد که حجم دقیق را نشان می‌دهد.
پیپت
پیپت یکی از معروف‌ترین ابزارهای آزمایشگاهی است که برای اندازه‌گیری دقیق حجم مایعات به کار می‌رود. پیپت‌ها در دو نوع حباب‌دار و ساده موجود هستند و صفر آن‌ها در بالا قرار دارد. برای پر کردن پیپت بهتر است از پوآر پیپت استفاده شود.
پیپت پمپ (پوار)
پوار برای مکش مایعات به پیپت استفاده می‌شود. در صورت استفاده از مواد سمی، باید قبل از استفاده، پوار را با آب تست کرد. دکمه A برای خالی‌کردن هوای داخل پوار، دکمه S برای مکش مواد و دکمه E برای خالی‌کردن مایعات مکش شده است.
استوانه مدرج
استوانه مدرج دارای پایه است که درجه‌بندی آن از قسمت پایین شروع می‌شود، برای اندازه‌گیری حجم معینی از محلول‌ها و همچنین تعیین حجم اجسام جامد بی‌شکل مورد استفاده قرار می گیرد.
لوازم و شیشه آلات آزمایشگاهی
گیلاس مدرج
این ابزار برای اندازه‌گیری و برداشتن حجم معینی از مایعات و پر کردن بورت و استوانه مدرج به کار می‌رود.
این تجهیزات اساسی، ابزارهایی حیاتی برای اجرای دقیق و ایمن آزمایش‌ها در آزمایشگاه‌ها هستند و انتخاب مناسب و استفاده درست از آن‌ها اهمیت زیادی دارد.
گیلاس مدرج
گیلاس مدرج یکی از ابزارهای مهم آزمایشگاهی است که برای اندازه‌گیری دقیق حجم مایعات و پر کردن بورت و استوانه مدرج استفاده می‌شود.
قطره چکان
قطره چکان آزمایشگاهی برای برداشتن مقدار دقیق و کمی از مایعات و محلول‌ها مانند شناساگرها به کار می‌رود. این ابزار همچنین برای انتقال محلول‌هایی که بخارات سمی تولید می‌کنند یا ممکن است هنگام ریختن روی دست یا لباس بریزند، استفاده می‌شود.
مبرد (سرد کننده)
مبرد برای سرد کردن بخار حاصل از تبخیر مایعات به کار می‌رود و بر روی دستگاه تقطیر نصب می‌شود.
مثلث نسوز
مثلث نسوز، ابزاری فلزی است که از سه قطعه روکش چینی نسوز ساخته شده و برای نگه‌داشتن بوته چینی در هنگام گرم کردن استفاده می‌شود.
سوهان
سوهان برای بریدن شیشه‌های توخالی و صاف کردن لبه‌های تیز شیشه کاربرد دارد.
گیره حلقه‌ای
گیره حلقه‌ای برای نگه‌داشتن قیف و گاهی به جای سه‌پایه برای نگه‌داشتن بالن استفاده می‌شود.
لوازم و شیشه آلات آزمایشگاهی
ظرف پتری (پلیت)
ظرف پتری، صفحه‌ای کوچک و بشقابی‌شکل است که برای نگهداری محلول‌ها و نمونه‌های میکروبی استفاده می‌شود.
گیره کوره
گیره کوره به شکل قیچی بوده و برای برداشتن نمونه‌ها و بوته داغ از درون کوره استفاده می‌شود.
میله و پایه
میله و پایه برای بالا نگه‌داشتن وسایل مختلف به همراه گیره به کار می‌رود.
گیره
گیره برای نگه‌داشتن وسایل مختلفی مانند ارلن و بالن بر روی میله و پایه استفاده می‌شود.
گیره بورت
گیره بورت برای نگه‌داشتن بورت، لوله آزمایش، دماسنج و … استفاده می‌شود.
سه‌پایه
سه‌پایه برای قرار دادن ظروف ته صاف مانند ارلن و بشر به‌طور غیرمستقیم بر روی آتش کاربرد دارد. برای استفاده از سه‌پایه باید روی آن توری نسوز یا مثلث نسوز قرار داد.
توری نسوز
توری نسوز برای جلوگیری از تماس مستقیم آتش با ظروف آزمایشگاهی مانند بشر استفاده می‌شود. در وسط توری، ماده سفید رنگی به نام آزبست قرار دارد که دارای خاصیت نسوز بودن است.
پنس
پنس برای برداشتن و نگه‌داشتن مقدار کمی از مواد جامد بر روی آتش و در طول آزمایش‌ها استفاده می‌شود.
هود آزمایشگاهی
هود آزمایشگاهی یک نوع تهویه محفظه‌دار است که برای انجام آزمایش‌هایی که تولید گازهای سمی می‌کنند، استفاده می‌شود. این هودها بخارات سمی را به بیرون از آزمایشگاه هدایت می‌کنند.
لوازم و شیشه آلات آزمایشگاهی
کوره
کوره دستگاهی است که برای گرم کردن مواد به مدت طولانی و در دماهای بالا به کار می‌رود.
درپوش
درپوش‌های لاستیکی یا چوب پنبه‌ای برای بستن سر لوله آزمایش، ارلن مایر، بالن و دیگر ظروف آزمایشگاهی استفاده می‌شوند.
لوله رابط
لوله رابط شیشه‌ای است که با گرم کردن می‌توان آن را خم کرد و برای اتصال ظروفی مانند ارلن و بالن به کار می‌رود.
کاغذ صافی
کاغذ صافی به شکل دایره است و برای جدا کردن مواد جامد از مخلوط‌ها، مانند جدا کردن نشاسته از آب، استفاده می‌شود. کاغذ صافی باید درون قیف قرار گیرد تا عملیات جداسازی انجام شود.
گیره مخصوص دماسنج
گیره مخصوص دماسنج برای اتصال دماسنج به میله و پایه به کار می‌رود و به ثابت نگه داشتن دماسنج در طول آزمایش‌ها کمک می‌کند.
نکته 1: خواندن سطح مایع
روش درست خواندن سطح مایع در وسایلی مانند پیپت، استوانه مدرج و لوله آزمایش بسیار مهم است تا اندازه‌گیری‌ها دقیق باشند.
نکته 2: واحد اندازه‌گیری حجم
واحد اندازه‌گیری حجم مواد مایع که بر روی وسایل آزمایشگاهی مانند پیپت، بورت و بشر نوشته می‌شود، یکسان است و به صورت میلی‌لیتر (ml)، سانتی‌متر مکعب (cc) یا (cm³) خوانده می‌شود.
